شناسایی مناطق همگن بارشی ایران با استفاده از روش تحلیل مولفه‌های اصلی

شناسایی مناطق همگن از نظر هم‌وردایی زمانی بارش برای مدیریت بهینه منابع آب و مدیریت ریسک خشکسالی بسیار ضروری است. از این‌رو، به‌منظور شناسایی مناطق همگن بارشی ایران از نظر هم‌وردایی زمانی از داده‌های بارش ماهانه 155 ایستگاه همدیدی پراکنده در سطح کشور در دوره آماری 1990 تا 2014 استفاده شد. با انجام آرایه S تحلیل مولفه‌های اصلی بر روی ماتریس بارش ماهانه ایستگاه‌های مورد استفاده تعداد 5 مولفه اول برای مطالعه بیشتر انتخاب و سپس به روش وریمکس چرخانده شدند تا ساختار فضایی موجود در داده‌ها بهتر هویدا شود. سپس با استفاد از قانون بیشینه بارگویه مولفه‌های انتخابی بر روی ایستگاه‌های مورد مطالعه، پنج منطقه همگن بارشی خزری، منطقه بارشی شمال‌غربی، منطقه بارشی غربی، منطقه بارشی مرکزی-شرقی و منطقه بارشی مرکزی-شمال‌شرقی برای ایران شناسایی شد. منطقه بارشی خزری با بیشینه پاییزه و توزیع تقریباً مناسب بارش در طی سال کرانه‌های دریای خزر و دامنه‌های شمالی البرز را دربرمی‌گیرد. منطقه بارشی شمال‌غربی نیز با بیشینه بارش در بهار استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی- غربی و زنجان را شامل می‌شود. منطقه بارشی غربی نیز با بیشینه بارش در ژانویه منطقه کوهستانی البرز و زاگرس و جلگه خوزستان در جنوب‌غرب کشور را دربرمی‌گیرد. بخش بسیار بزرگی از ایران در مرکز، جنوب و شرق کشور نیز در منطقه بارشی مرکزی-شرقی قرار می‌گیرد که بیشینه بارش خود را در ژانویه دریافت می‌کند. پنجمین منطقه بارشی کشور نیز دشت کویر و شمال‌شرق کشور را شامل می‌شود که بیشینه بارش خود را در ماه مارس دریافت می‌کند. مناطق بارشی شناسایی شده در این پژوهش به‌خوبی از روند مکانی ناهمواری‌های ایران پیروی می‌کنند و با واقعیت‌های جغرافیایی مناطق مختلف کشور هماهنگ هستند. نتایج به‌دست آمده می‌تواند مدیران منطقه‌ای منابع آب کشور را در مدیریت هرچه بهینه‌تر منابع آب در کشور یاری کند.